ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - Πολιτικές ανάκαμψης

                                                                         Νοέμβριος 2012

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - Πολιτικές ανάκαμψης

Από τον Δημήτρη Σύρμο / BSc Engineering, MSc Industrial Mgt, Exec. MBA

     Βρισκόμαστε στην δίνη μίας Πανευρωπαϊκής κρίσης, κρίσης Οικονομικής, Κοινωνικής, κρίσης Αξιών. Η Ελλάδα, είχε μεγάλες αδυναμίες, οικονομικές, διαρθρωτικές, πολιτικές. Η κρίση την βρήκε απροετοίμαστη. Η οικονομία κατέρρευσε, το κράτος διέλυσε, οι κοινωνικές δομές εκμηδενίστηκαν, η ανεργία έφθασε σε πρωτοφανή ποσοστά.

     Είναι κοινή πεποίθηση ότι η ανάπτυξη είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη για να αναστραφεί η διαμορφωθείσα κατάσταση. Ανάπτυξη θα έλθει με την Επιχειρηματικότητα. Η Ιδιωτική Επιχειρηματικότητα είναι το μοναδικό κομμάτι της Ελληνικής Οικονομίας, με το οποίο δεν έχει ασχοληθεί κανείς. Πολιτεία, Ε.Ε., Ε.Κ.Τ., Δ.Ν.Τ., τράπεζες έχουν αφήσει την επιχειρηματικότητα στο έλεος του Θεού.

     Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Υπάρχουσα κατάσταση:

     Η δομή της Ελληνικής Οικονομίας ήταν συνδεδεμένη στο μεγαλύτερο ποσοστό της στο Κράτος, τις ΔΕΚΟ, τις Δημόσιες επενδύσεις. Το ΑΕΠ έχει άμεση εξάρτηση από την κρατική παρεμβατικότητα. Όπως είναι διαμορφωμένη και εξαρτώμενη η κατάσταση με την Ε.Ε. την ΕΚΤ, το ΔΝΤ, είναι απαραίτητο να γίνει διαχωρισμός και να ασχοληθούμε με την Ιδιωτική Επιχειρηματικότητα.

     Ιδιωτική Επιχειρηματικότητα. Η επίδραση της οικονομικής κρίσης, με 5 χρόνια ύφεσης, αποτυπώνεται πολύ έντονα στα στοιχεία της επιχειρηματικότητας. Χρησιμοποιήθηκε η μελέτη της ICAP “40 Κορυφαίοι κλάδοι της Ελληνικής Επιχειρηματικότητας 2011” ως συγκριτικό στοιχείο με την σημερινή κατάσταση. Η μελέτη αναφέρεται στους 40 κορυφαίους κλάδους της αγοράς, με συγκριτικά στοιχεία των ετών 2008-2009.

     Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Κλάδοι ολόκληροι έχουν καταρρεύσει, εταιρίες με θεωρητικό μηδενικό ή χαμηλό επίπεδο κινδύνου, έχουν πτωχεύσει ή είναι ενταγμένες στο περιβόητο άρθρο 99 του Π.Κ. (πρώην 44). Κλάδοι, που είχαν παλαιά υψηλή κερδοφορία, τώρα είναι ζημιογόνες. Η σημερινή κατάσταση δεν θυμίζει σε τίποτα την μελέτη της ICAP, για τα έτη 2008-9, που ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε το 2011.

     Κωδικοποιημένα, τα προβλήματα της επιχειρηματικότητας σήμερα:

1.      Μεγάλη συσσωρευμένη ύφεση 5 ετών

2.      Μικρό μέγεθος αγοράς

3.      Τεράστια προβλήματα ρευστότητας

4.      Ανεργία και κοινωνική αναταραχή

5.      Εσωστρέφεια και χαμηλό ηθικό της αγοράς.

     Επανεκκίνηση της επιχειρηματικότητας – Ανάπτυξη

Αυτό είναι το σύνθημα που χρησιμοποιεί ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης στην αγορά. Αυτά είναι που επικαλούνται και οι Επιχειρηματίες για να παραχθεί πλούτος στην αγορά. Η επιχειρηματικότητα πρέπει να έχει δυναμική, εξωστρέφεια και ο ορίζοντας να είναι εξαγωγικός. Ένας διαχωρισμός μεταξύ υπαρχουσών και νέων επιχειρήσεων είναι απαραίτητος για να βρεθούν τα κατάλληλα εργαλεία ανάπτυξης επιχειρηματικότητας:

Α) Υπάρχουσες επιχειρήσεις – εργαλεία επιχειρηματικότητας:

Α1. Πρώτα γίνεται σταθεροποίηση, μετά ανάπτυξη. Άρα το προαπαιτούμενο, να είναι βιώσιμη και με θετικούς δείκτες μία επιχείρηση, χρειάζεται πολύ μελέτη.

Α2. Εργασιακά. Όλη η αγορά ασχολείται με τα μνημόνια, τις νέες εργασιακές συνθήκες, το flexicurity, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, την μετενέργεια. Αυτά ισχύουν για νέες επιχειρήσεις, αλλά οι παλαιές, με ώριμες εργασιακές σχέσεις, δεν μπορούν να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες ΑΝ δεν συμφωνήσουν οι εργαζόμενοι. Αν παραμείνουν στις υπάρχουσες εργασιακές συνθήκες, είναι μη ανταγωνίσιμες στην αγορά. Σε άλλη περίπτωση, το κόστος αντικατάστασης είναι τόσο υψηλό, που η επιχείρηση καθίσταται προβληματική άμεσα. Χρειάζεται μία προσαρμογή στις νέες συνθήκες, αλλιώς η πλειονότητα των παλαιών επιχειρήσεων θα κλείσουν.

Α3. Χωροθέτηση, αντικειμενικές αξίες, αξία παγίων. Οι υπάρχουσες επιχειρήσεις χρεώνονται με συνθήκες αγοράς προ κρίσης. Πρέπει να προσαρμοστούν στις σημερινές συνθήκες.

Α4. Αδειοδοτήσεις. Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν σοβαρότατα προβλήματα και ελλείψεις απαραίτητων αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας

Α5. Τειρεσίας. Πρέπει να ελεγχθούν άμεσα οι συνθήκες, με τις οποίες επιχειρήσεις έχουν εγγραφεί στις μαύρες λίστες. Ιδιαίτερη προσοχή στις επιχειρήσεις – προμηθευτές του Δημοσίου που δεν έχουν εξοφληθεί ή αυτές που είχαν μερικά εξοφληθεί με ομόλογα που κουρεύτηκαν

Β) Εργαλεία επιχειρηματικότητας, για όλες τις ιδιωτικές επιχειρήσεις:

Β1.1. Τραπεζικό σύστημα – ρευστότητα. Το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών είναι αναγκαίο για να λειτουργήσει η αγορά. Το ζήτημα της ρευστότητας και των κριτηρίων χρηματοδότησης επιχειρήσεων είναι θεμελιώδες. Είναι ΑΜΕΣΟ. Οι τράπεζες, εξ ορισμού, είναι για να δανείζουν χρήματα με τόκο στους Ιδιώτες και τους Επιχειρηματίες και να διασφαλίζουν τις καταθέσεις των ιδιωτών. Ας βρεθεί άλλος τρόπος για να κάνει εσωτερικό δανεισμό το κράτος για τις ανάγκες του.

Β1.2. Τραπεζικό σύστημα – Εγγυήσεις δανείων. Η τακτική που ακολουθούν οι Διοικήσεις των τραπεζών, αντιγράφοντας το ΔΝΤ, είναι αντιεπιχειρηματικό. Οι απαιτήσεις, να δίνονται συνολικές εμπράγματες εγγυήσεις, τις περισσότερες φορές, όλων των μελών μίας οικογένειας ή των μελών του Δ.Σ. μίας εταιρίας φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα. Πρέπει να ελέγχεται ο επιχειρηματίας, αλλά όλοι οι συντελεστές να καταλάβουν ότι η επιχειρηματικότητα έχει εκ των πραγμάτων ρίσκο.

Β1.3.Τραπεζικό σύστημα – Εγγυήσεις δανείων. Οι τράπεζες αθροίζουν, στα εγκεκριμένα όρια δανεισμού μίας επιχείρησης, τα δάνεια και τις επιχορηγήσεις με κρατική εγγύηση. Η κρατική εγγύηση είναι υπέρ του πελάτη – επιχειρηματία και όχι υπέρ των τραπεζών.

Β1.4. Τραπεζικό σύστημα – Leasing. Η χρηματοδοτική μίσθωση πρέπει να αλλάξει κανόνες. Η πενταετία που τίθεται, ως μέγιστος χρόνος για επιχορηγούμενα πάγια, είναι ελάχιστος, με βάση τον μέσο χρόνο αδειοδότησης επιχειρήσεων, κυρίως βιομηχανικών. Πρέπει να περιοριστούν οι εγγυήσεις (προσωπικές, εμπράγματες κλπ) σε πάγια ή μηχανήματα, τα οποία εξ ορισμού είναι ενοικιασμένα.

Β1.5. Τραπεζικό σύστημα – Factoring. Το Factoring πρέπει να ξεκινά από την λήψη μίας παραγγελίας εξωτερικού, υπό προϋποθέσεις (προκαταβολή, L/C) και όχι μετά την ολοκλήρωση της αγοραπωλησίας. Το factoring πρέπει να περιορίσει το ποσοστό που παρακρατεί, άτοκα συνήθως, έως 50% για ένα χρόνο, ως εγγύηση. Είναι στραγγαλισμός για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Β1.6. Τραπεζικό σύστημα. Πρέπει να εξορθολογιστεί το θέμα των αλληλόχρεων λογαριασμών προεξοφλήσεων επιταγών πελατείας, όπως και το ζήτημα διασποράς κινδύνου, ορίου πιστοδότησης ανά πελάτη.

Β2.1. ΥΠΟΙΚ - Επιστροφή ΦΠΑ. Είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να βρει λύση. Είναι από τα σοβαρότερα προβλήματα των εξαγωγικών επιχειρήσεων.

Β2.2. ΥΠΟΙΚ – Φορολογία. Το ζήτημα, στην παρούσα φάση, απασχολεί περισσότερο τις νέες επιχειρήσεις και τις επενδύσεις από το εξωτερικό. Οι υπάρχουσες επιχειρήσεις έχουν ζητήματα επιβίωσης, σταθεροποίησης και ανάπτυξης. Σαφώς πρέπει το φορολογικό περιβάλλον να εξισωθεί με των γειτονικών ανταγωνιστικών χωρών.

Β2.3. ΥΠΟΙΚ – Φορολογία. Η φορολογία στους επαγγελματίες και στους μετόχους-συνεταίρους εταιριών πρέπει να είναι επί πραγματικού και όχι πλασματικού εισοδήματος. Πρέπει να υπάρχει σαφές ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟ όριο στα όρια της φτώχειας, όπως αυτή ορίζεται από την Ε.Ε.

Β3.1.Εργασιακά – ασφαλιστικά. Οριστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μισθοδοσίας και ασφάλισης με εύρος χρόνου. Στάδιο προσαρμογής των υπαρχόντων επιχειρήσεων, στα νέα δεδομένα, για να υπάρχει υγιής ανταγωνισμός μεταξύ επιχειρήσεων.

Β3.2. Εργασιακά – ασφαλιστικά. Δυνατότητα διαμόρφωσης μισθών – ημερομισθίων, σε επίπεδα μεγαλύτερα των κατώτατων, με κοινή απόφαση επιχείρησης – εργαζομένων ειδικά στις ειδικότητες αιχμής – υψηλής τεχνολογίας – εξειδίκευσης.

Β3.3. Εργασιακά – ασφαλιστικά. Διαμόρφωση ενός σταθερού πλαισίου φορολογικού – επενδυτικού – ασφαλιστικού – ΚΦΑΑ προκειμένου να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις, να επιμορφωθούν οι εργαζόμενοι και να μην παρατηρούνται φαινόμενα λαθών, προστίμων, αντικινήτρων.

Β4.1. ΥΠΑΝ – Κίνητρα επενδύσεων. Εφ’ όσον το ζητούμενο είναι εξωστρεφείς και εξαγωγικού χαρακτήρα επιχειρήσεις, τα κίνητρα επενδύσεων πρέπει να είναι κλαδικού χαρακτήρα, έτσι ώστε η εξωστρέφεια να είναι συνολική για τον κλάδο και όχι μονομερής.

Β4.2. ΥΠΑΝ – Κίνητρα επενδύσεων. Πρέπει να γίνουν ξεκάθαρες οι προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας μίας επένδυσης. Πλήρης φάκελος αδειοδότησης ( με Αρχαιολογία, Υπηρεσία Υδάτων, Δασαρχείο, Τοπικές  συνθήκες).

Β4.3. ΥΠΑΝ – ΥΠΟΙΚ Χρηματοδότηση Επενδύσεων. Πρέπει να δημιουργηθεί μία Επενδυτική Τράπεζα, η οποία να συνεργάζεται με την Ε.Τ.Επ. αντίστοιχες Ευρωπαϊκές (KfW) και την Παγκόσμια Τράπεζα, για την προώθηση κονδυλίων για την ανάπτυξη της Επιχειρηματικότητας, της Καινοτομίας.

Β4.4. ΥΠΑΝ – ΥΠΟΙΚ Χρηματοδότηση Επενδύσεων. Τα ειδικά Επενδυτικά Χαμηλότοκα Δάνεια, τύπου JEREMIE, πρέπει να έχουν ειδικά κριτήρια υπαγωγής μίας επιχείρησης, εφ’ όσον είναι κατά ποσοστό 80% με την εγγύηση του Ελλ. Κράτους. Όσο μένουν τα κλασσικά τραπεζικά κριτήρια, φαίνονται σαν ενισχύσεις των τραπεζών και όχι των επιχειρήσεων

Β4.5. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΞ Κίνητρα επενδύσεων. Τα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις, πρέπει να συνοδεύονται από υποστηρικτικές ενέργειες των ΥΠΑΝ – ΥΠΕΞ – ΥΠΟΙΚ - ΟΠΕ. Εκθέσεις εξωτερικού, συνέδρια, συναντήσεις Β2Β κλάδων, ΟΕΥ ΥΠΕΞ.

Β4.6. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΞ Κίνητρα επενδύσεων. Σύσταση επιτροπής Experts για αξιολόγηση Καινοτομικών Προϊόντων – Επενδύσεων και προστασία Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Ο Έλληνας έχει έφεση στην Εφευρετικότητα, την Καινοτομία. Μετά τι γίνεται;

Β4.7. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΚΑ – Κίνητρα επενδύσεων. Επαναλειτουργία Οργανισμών που έχουν σχέση με την Επιχειρηματικότητα. ΕΛΟΤ, ΟΒΙ, Ελληνικός Νηογνώμονας κλπ

Β4.8. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΚΑ – Κίνητρα επενδύσεων. Το χωροταξικό και οι χρήσεις γης είναι απαραίτητο αναπτυξιακό εργαλείο για τις επιχειρήσεις. Η δημιουργία ΒΙ.ΠΕ. – ΒΙ.ΠΑ. με ολοκληρωμένες συνθήκες εγκατάστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων είναι απαραίτητη προϋπόθεση ίδρυσης νέων επιχειρήσεων ή μετεγκατάστασης υπαρχουσών.

Β5.1. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΚΑ – Περιβαλλοντικά. Απαραίτητο να λυθεί το ζήτημα της άτυπης Βιομ. Ζώνης Οινοφύτων – Σχηματαρίου και το ζήτημα του Ασωπού. Παρόμοιο είναι το πρόβλημα της Σίνδου και του Αξιού – Γαλλικού ποταμού. Το περιβαλλοντικό είναι σοβαρό πρόβλημα σε όλες τις Βιομ. Ζώνες – Πάρκα κλπ. Η λύση πρέπει να είναι συνολική και μόνιμη.    

Β6.1. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΚΑ Αδειοδοτήσεις. Πρέπει να λυθεί το πρόβλημα των αδειοδοτήσεων επιχειρήσεων. Οι χρονικές διαδικασίες πρέπει να περιοριστούν σημαντικά (περίοδος αδειοδότησης μίας βιομηχανικής επιχείρησης εκτός ΒΙΠΕ, περι τα 3-4 χρόνια). Είναι στη σωστή κατεύθυνση, οι αδειοδοτήσεις να περνουν από τα Επιμελητήρια, έτσι ώστε να μην υπάρχουν προσωπικές επαφές των ενδιαφερομένων με τις υπηρεσίες.

Β7.1. ΥΠΑΝ – ΥΠΕΚΑ – ΥΠΟΙΚ. Χρεώσεις, έξοδα. Πρέπει να σταματήσει να λαμβάνεται η ΜΜΕ κυρίως επιχείρηση, ως μόνιμη πηγή εσόδων για το κλείσιμο της μαύρης τρύπας. Πρέπει να εφαρμοσθεί ο νόμος, που απαγορεύει την χρέωση Κοινωνικών Υπηρεσιών της ΔΕΗ, προκειμένου να καλύπτονται τα αυξημένα ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ έξοδα της ΔΕΗ. Επίσης να ακυρωθεί το τέλος Ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας, το οποίο καταχρηστικά χρεώνει η ΔΕΗ, προκειμένου να εξοφλεί τους παραγωγούς ρεύματος από εναλλακτικές μορφές ενέργειας ( Φ/Β, ανεμογεννήτριες).

Β8.1. Γραφειοκρατία. Πολύ απλά: ΠΡΕΠΕΙ ο Δημόσιος Υπάλληλος – Λειτουργός να σταματήσει να εργάζεται με μοναδικό σκοπό να λέει ΟΧΙ και να επιβάλει ΠΡΟΣΤΙΜΑ. Αυτές είναι πρακτικά οι εντολές της Δημόσιας Διοίκησης. Αποτρεπτική στην επιχειρηματικότητα και φοροεισπρακτική. Πρέπει να γίνει κωδικοποίηση νόμων, εκπαίδευση των Δημοσίων Υπαλλήλων στις νέες συνθήκες, με σκοπό να εξυπηρετείται ο Πολίτης – Επιχειρηματίας, αν είναι δυνατόν να του δίνονται νέες ιδέες ή τρόποι επίλυσης προβλημάτων μεταξύ υπηρεσιών.

Β8.2. Γραφειοκρατία. Υπάρχει ένας συρφετός συναρμοδιοτήτων υπηρεσιών Υπουργείων, Περιφερειών, Δήμων, ειδικά μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη. Κωδικοποίηση και εξορθολογισμός στο Δημόσιο, όπως απαιτείται στον Ιδιωτικό Τομέα.

Β.8.3. Γραφειοκρατία. Δικαστικό Σύστημα Απονομή Δικαιοσύνης. Πειθαρχικά Συμβούλια. Ποινές. Απολύσεις επιόρκων. Πρέπει επιτέλους να εφαρμοστεί, όχι να φαίνεται, Κράτος Δικαίου. Όποιος καταγγέλλεται με αποδείξεις ή συλλαμβάνεται επίορκος, να απομακρύνεται ΑΜΕΣΑ από το Δημόσιο. Ο Δημόσιος Υπάλληλος είναι Λειτουργός με σκοπό να εξυπηρετεί τον Πολίτη και όχι ίδιο όφελος.

Β9.1. Δικαστικό Σύστημα Απονομή Δικαιοσύνης. Ο Αστικός και Ποινικός κώδικας πρέπει να απλοποιηθεί. Το νομικό σύστημα πρέπει, επιτέλους, να λειτουργήσει με σύγχρονη τεχνολογία, να επιταχύνει την απονομή Δικαιοσύνης.

Β9.2. Δικαστικό Σύστημα Απονομή Δικαιοσύνης. Είναι απαραίτητο να ζητηθεί η συνδρομή Επιστημονικών συλλόγων (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ΓΕΩΤΕΕ, Ιατρικοί Σύλλογοι, Οικονομικό Επιμελητήριο κλπ) προκειμένου να απονέμεται δίκαια και εμπεριστατωμένα η απόφαση του Δικαστή. Ο Δικαστής δεν είναι παντογνώστης.

Γ) ΕΠΙΛΟΓΟΣ

   Οφείλουμε όλοι να μάθουμε από τα λάθη, τις παραλείψεις μας, τις εμπειρίες μας. Για να ενισχυθεί η Επιχειρηματικότητα, πρέπει να υπάρχουν Επιχειρηματίες. Ως επιχειρηματίες οφείλουμε:

Γ1. Πρόσληψη Επιστημόνων – Επαγγελματιών, σχετικών με το αντικείμενο της επιχείρησης, ΕΞ.ΥΠ. σε λογιστικά, φοροτεχνικά, τεχνικά, περιβαλλοντικά, επενδυτικά θέματα. Να εκλείψει το φαινόμενο: «για όλα φταίει ο επιχειρηματίας»

Γ2. Κίνητρα στο προσωπικό της Επιχείρησης (από την επιχείρηση και το Κράτος). Επιχείρηση χωρίς ενεργά στελέχη, δεν μπορεί να επεκταθεί.

Γ3. Επίλυση του χρόνιου προβλήματος των Οικογενειακών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα, επιχειρήσεις που αντιπροσωπεύουν το 80% των ΜΜΕ. Κριτήρια Επιχειρηματικότητας,  κίνητρα αποχώρησης της παλαιάς γενιάς επιχειρηματιών.

Γ4. ΗΓΕΣΙΑ και σύγχρονο Management Επιχειρήσεων.

Γ5. Ομαδικότητα, ανά κλάδο Επιχειρηματικής δραστηριότητας. Δεν πρόκειται να βγούμε από την κρίση, αν δεν έχουμε εξωστρέφεια, ανταγωνιστικότητα, εξαγωγές. Αυτά απαιτούν ομαδική προσπάθεια.  

Γ6. ΟΡΑΜΑ Επιχειρηματικότητας. Οι περισσότεροι Έλληνες Επιχειρηματίες κρύβονται, ντρέπονται να πουν ότι είναι Επιχειρηματίες – Βιομήχανοι. Πρέπει να επανέλθει ο Σεβασμός και η Αξία στην Επιχειρηματικότητα.

 

     «Τα πραγματικά εργαλεία εξόδου από τη σημερινή οξύτατη κρίση δεν είναι τόσο οι - κατά τα άλλα αναγκαίες - κυβερνητικές παρεμβάσεις, όσο τα ουσιαστικά και δυναμικά κύτταρα μιας οικονομίας, που είναι οι επιχειρήσεις της. Μόνον αυτές και οι επιχειρηματίες μπορούν μέσα σε μία κοινωνία να αναλάβουν ρίσκα και άρα να γίνουν φορείς δημιουργίας και αλλαγής. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι η θετική υιοθέτηση του ρίσκου είναι η ίδια η πηγή του δυναμισμού που δημιουργεί τον πλούτο στη σύγχρονη κοινωνία».

   Αυτά μας έλεγε πριν λίγο καιρό ο Άντονι Γκίντενς, πρώην σύμβουλος του τέως Βρετανού πρωθυπουργού, Τόνι Μπλερ, και διευθυντής του London School of Economics (LSE), ο οποίος είναι παγκοσμίως γνωστός για το πλούσιο συγγραφικό και συμβουλευτικό έργο του.

Δημήτρης Σύρμος

BSc Engineering, MSc Industrial Mgt, Exec. MBA

Επιχειρηματίας Βιομήχανος Πλαστικών

Μέλος ΤΕΕ

Μέλος Δ.Σ. Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας

Μέλος Δ.Σ. Συνδέσμου Βιομηχανιών Στερεάς Ελλάδας